2026 Yılı İçin Küresel Gelişmelerin Akademik Analizi

Öz

Bu çalışma, 2026 yılı için dünya genelinde ortaya çıkması beklenen teknolojik, ekonomik, çevresel, jeopolitik ve toplumsal gelişmeleri akademik literatür ve kurumsal öngörü raporları ışığında incelemektedir. Yapay zekâ temelli teknolojik dönüşüm, küresel ekonomik görünüm, iklim değişikliğiyle mücadele politikaları, büyük güç rekabeti ve sürdürülebilir kalkınma başlıkları altında 2026 yılına yönelik muhtemel senaryolar analiz edilmektedir. Çalışma, disiplinler arası bir yaklaşımla geleceğe dönük politika çıkarımları üretmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: 2026, küresel gelişmeler, yapay zekâ, iklim değişikliği, jeopolitik dönüşüm, sürdürülebilir kalkınma

1. Giriş

2026 yılı, küresel sistem açısından teknolojik ilerlemelerin hızlandığı, iklim krizinin daha görünür etkiler yarattığı ve jeopolitik güç dengelerinin yeniden şekillendiği bir dönem olarak öngörülmektedir. Uluslararası kuruluşlar tarafından yayımlanan raporlar, bu dönemde küresel risklerin birbirini besleyen bir yapı kazandığını ortaya koymaktadır (IMF, 2025). Bu çalışma, 2026 yılına yönelik muhtemel gelişmeleri akademik bir çerçevede analiz etmeyi amaçlamaktadır.

2. 2026’da Teknolojik Dönüşüm ve Yapay Zekâ

2.1. Yapay Zekânın Yaygınlaşması

2026 yılı itibarıyla yapay zekâ teknolojilerinin sağlık, finans, eğitim, ulaştırma ve kamu yönetimi alanlarında yaygın biçimde kullanılması beklenmektedir. Generatif yapay zekâ sistemlerinin karar destek mekanizmalarında standart bir araç haline gelmesi öngörülmektedir (Wasi ve ark., 2025).

2.2. İstihdam ve İş Gücü Piyasaları

Akademik literatür, 2026 yılında yapay zekâ destekli otomasyonun özellikle orta düzey nitelik gerektiren mesleklerde dönüşüme yol açacağını belirtmektedir. Bu durumun, yeniden beceri kazandırma (reskilling) politikalarını zorunlu hale getirmesi beklenmektedir (OECD, 2025).

3. 2026 Küresel Ekonomik Görünümü

3.1. Büyüme ve Bölgesel Ayrışma

IMF projeksiyonlarına göre 2026 yılında küresel ekonomik büyüme devam edecek; ancak büyüme oranları bölgeler arasında belirgin şekilde farklılaşacaktır. Asya-Pasifik ekonomilerinin küresel büyümenin ana sürükleyicisi olması beklenirken, gelişmiş ekonomilerde daha sınırlı bir büyüme öngörülmektedir (IMF, 2025).

3.2. Dijital Para ve Finansal Sistemler

2026 yılında merkez bankası dijital paralarının (CBDC) birçok ülkede pilot uygulamadan kısmi uygulamaya geçmesi beklenmektedir. Bu gelişme, para politikası araçlarının etkinliğini artırabilecek potansiyel taşımaktadır (IMF, 2025).

4. 2026’da İklim Değişikliği ve Çevresel Riskler

4.1. Küresel Isınma ve Politika Baskısı

IPCC değerlendirmelerine göre 2026 yılı, küresel sıcaklık artışının 1,5°C eşiğine oldukça yaklaştığı bir dönem olacaktır. Bu durum, hükümetler üzerinde daha sıkı iklim politikaları uygulama baskısını artıracaktır (IPCC, 2023).

4.2. Yapay Zekâ Destekli İklim Yönetimi

2026 yılında yapay zekâ tabanlı erken uyarı sistemlerinin, aşırı hava olaylarının öngörülmesi ve afet yönetimi süreçlerinde daha etkin kullanılması beklenmektedir (Discover Artificial Intelligence, 2024).

5. 2026’da Jeopolitik Dönüşümler

5.1. Büyük Güç Rekabeti

2026 yılında ABD ve Çin arasındaki stratejik rekabetin teknoloji, yarı iletkenler ve yapay zekâ alanlarında yoğunlaşarak devam etmesi beklenmektedir. Yapay zekâ kapasitesi, ulusal gücün temel göstergelerinden biri haline gelmektedir (Wasi ve ark., 2025).

5.2. Çok Kutuplu Uluslararası Sistem

Akademik öngörüler, 2026’da uluslararası sistemin daha parçalı ve çok kutuplu bir yapıya evrileceğini; orta ölçekli güçlerin bölgesel etkisinin artacağını ortaya koymaktadır (Perez-Ortiz, 2025).

6. Sürdürülebilir Kalkınma ve Toplumsal Etkiler (2026)

2026 yılı itibarıyla sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin gerçekleştirilmesinde teknolojinin rolü daha belirgin hale gelecektir. Ancak dijital uçurum ve gelir eşitsizliği risklerinin de derinleşmesi olasıdır. Bu nedenle kapsayıcı politikaların önemi artacaktır (UNDP, 2024).

7. Türkiye Özelinde 2026 Yılı Etkileri

7.1. Ekonomik Etkiler

2026 yılında Türkiye ekonomisinin temel dinamikleri; enflasyonla mücadele, büyüme–istikrar dengesi ve dış finansman ihtiyacı etrafında şekillenmesi beklenmektedir. Orta Vadeli Program ve uluslararası kuruluşların projeksiyonları, Türkiye’nin 2026 itibarıyla daha dengeli ancak kırılgan bir büyüme patikasında ilerleyeceğini göstermektedir. İhracat pazarlarının çeşitlendirilmesi, sanayi politikalarında yüksek katma değerli üretime geçiş ve yeşil dönüşüm yatırımları ekonomik performans üzerinde belirleyici olacaktır (IMF, 2025).

7.2. Dış Politika ve Jeopolitik Konum

2026 yılında Türkiye’nin dış politikası, çok boyutlu ve dengeleyici bir yaklaşım çerçevesinde şekillenmeye devam edecektir. Avrupa Birliği ile ekonomik ilişkiler, Orta Doğu’daki güvenlik dinamikleri ve Karadeniz havzasındaki jeopolitik gelişmeler Türkiye’nin stratejik önemini artırmaktadır. Akademik analizler, Türkiye’nin 2026 itibarıyla bölgesel arabuluculuk ve enerji koridorları açısından kritik bir aktör olmayı sürdüreceğini ortaya koymaktadır.

7.3. İklim Değişikliği ve Çevresel Baskılar

İklim değişikliğinin Türkiye üzerindeki etkilerinin 2026 yılında daha belirgin hale gelmesi beklenmektedir. Su stresi, kuraklık ve aşırı hava olayları tarım, enerji ve şehirleşme politikaları üzerinde baskı yaratacaktır. Türkiye’nin Paris Anlaşması kapsamındaki yükümlülükleri doğrultusunda yenilenebilir enerji yatırımlarının ve karbon azaltım politikalarının hız kazanması öngörülmektedir (IPCC, 2023).

7.4. Teknoloji ve Dijital Dönüşüm

2026 yılında Türkiye’de dijitalleşme ve yapay zekâ uygulamalarının kamu hizmetleri, savunma sanayii, finans ve eğitim alanlarında daha yaygın hale gelmesi beklenmektedir. Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi ve Dijital Türkiye vizyonu doğrultusunda yerli teknoloji üretimi, veri altyapısı ve nitelikli insan kaynağı geliştirme politikaları önem kazanmaktadır. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı raporları, dijital dönüşümün verimlilik artışı ve kamu hizmetlerinin etkinliği açısından kritik rol oynayacağını vurgulamaktadır.

7.5. Türkiye İçin 2026 Senaryo Analizi

7.5.1. İyimser Senaryo

İyimser senaryoda, 2026 yılında Türkiye ekonomisinin enflasyonla mücadelede belirgin ilerleme kaydettiği, finansal istikrarın güçlendiği ve büyümenin ihracat ile yatırım kaynaklı olarak sürdüğü varsayılmaktadır. Orta Vadeli Program (OVP) hedefleri doğrultusunda mali disiplinin korunması, doğrudan yabancı yatırımların artması ve yeşil-dijital dönüşüm yatırımlarının hız kazanması bu senaryonun temel bileşenleridir. Bu durumda kişi başına gelir artışı ve işsizlik oranlarında iyileşme beklenmektedir (Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, 2024).

7.5.2. Temel Senaryo

Temel senaryoda, Türkiye’nin 2026 yılında kontrollü ancak kırılgan bir büyüme patikasında ilerlediği öngörülmektedir. Enflasyonun kademeli olarak gerilemesine karşın fiyat istikrarı üzerindeki risklerin tamamen ortadan kalkmadığı, büyümenin ise iç talep ve ihracatın dengeli katkısıyla sürdüğü varsayılmaktadır. TCMB para politikalarının sıkı duruşunu büyük ölçüde koruduğu, maliye politikalarının ise seçici destekler sunduğu bir görünüm söz konusudur (TCMB, 2025).

7.5.3. Kötümser Senaryo

Kötümser senaryoda, küresel ekonomik yavaşlama, jeopolitik gerilimler ve iklim kaynaklı arz şoklarının Türkiye ekonomisi üzerinde baskı oluşturduğu varsayılmaktadır. Bu senaryoda enflasyonist baskıların yeniden güçlenmesi, dış finansman koşullarının zorlaşması ve büyümenin yavaşlaması olasıdır. TÜİK verileriyle izlenen istihdam ve gelir göstergelerinde bozulma riski artarken, sosyal politika harcamaları üzerindeki yükün yükselmesi beklenmektedir.

8. Politika Önerileri (2026): Türkiye Özelinde

8.1. Ekonomi Politikaları

2026 yılında Türkiye için öncelikli politika alanı fiyat istikrarının kalıcı biçimde sağlanması olmalıdır. TCMB’nin para politikası bağımsızlığının güçlendirilmesi, mali disiplinin Orta Vadeli Program hedefleriyle uyumlu şekilde sürdürülmesi ve doğrudan yabancı yatırımları teşvik eden öngörülebilir bir yatırım ortamının oluşturulması önem taşımaktadır. Ayrıca yüksek katma değerli üretimi destekleyen sanayi ve ihracat politikaları önceliklendirilmelidir.

8.2. Dış Politika ve Jeopolitik Strateji

Türkiye’nin 2026 yılında çok yönlü ve dengeleyici dış politika yaklaşımını sürdürmesi önerilmektedir. Avrupa Birliği ile ekonomik entegrasyonun güçlendirilmesi, Orta Doğu ve Karadeniz havzalarında istikrarı destekleyen diplomatik girişimler ve enerji güvenliği odaklı bölgesel iş birlikleri stratejik öneme sahiptir.

8.3. İklim ve Çevre Politikaları

İklim değişikliğinin Türkiye üzerindeki etkilerini azaltmak amacıyla yenilenebilir enerji yatırımlarının hızlandırılması, su kaynakları yönetiminin güçlendirilmesi ve tarımda iklim uyumlu üretim modellerinin yaygınlaştırılması gerekmektedir. 2026 yılı itibarıyla karbon azaltım hedeflerinin somut politika araçlarıyla desteklenmesi önerilmektedir.

8.4. Teknoloji ve Dijital Dönüşüm Politikaları

Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi doğrultusunda yerli teknoloji ekosisteminin desteklenmesi, nitelikli insan kaynağının geliştirilmesi ve kamu hizmetlerinde dijitalleşmenin yaygınlaştırılması Türkiye’nin küresel rekabet gücünü artıracaktır. 2026 yılında veri yönetişimi, siber güvenlik ve etik yapay zekâ çerçevelerinin kurumsallaştırılması politika öncelikleri arasında yer almalıdır.

9. Sonuç

Bu çalışma, 2026 yılının küresel ölçekte teknolojik ilerleme, çevresel baskılar ve jeopolitik dönüşümlerin kesiştiği kritik bir dönem olacağını ortaya koymaktadır. Küresel eğilimlerin Türkiye üzerindeki etkileri değerlendirildiğinde, ekonomi politikaları, dış politika tercihleri, iklim stratejileri ve teknolojik kapasitenin bütüncül biçimde ele alınmasının zorunlu olduğu görülmektedir. Akademik

literatür ve kurumsal raporlar, bu süreçte veri temelli karar alma ve uzun vadeli stratejik planlamanın önemini vurgulamaktadır.

Kaynakça

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2024). Orta vadeli program (2025–2027). https://www.sbb.gov.tr

TCMB. (2025). Enflasyon raporu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. https://www.tcmb.gov.tr

TÜİK. (2025). Temel ekonomik göstergeler. Türkiye İstatistik Kurumu. https://www.tuik.gov.tr

Emer, L., Mina, A., & Vandin, A. (2025). The anatomy of green AI technologies. arXiv. https://arxiv.org/abs/2509.10109

IMF. (2025). World economic outlook: Navigating global divergence. International Monetary Fund.

IPCC. (2023). Climate change 2023: Sixth assessment report. Intergovernmental Panel on Climate Change.

OECD. (2025). Economic outlook 2025. Organisation for Economic Co-operation and Development.

Perez-Ortiz, M. (2025). From prediction to foresight: The role of AI in designing responsible futures. arXiv. https://arxiv.org/abs/2511.21570

UNDP. (2024). Human development report 2024. United Nations Development Programme.

Wasi, A. T., vd. (2025). Generative AI as a geopolitical factor in Industry 5.0. Societies, 14(9), 180. https://doi.org/10.3390/soc14090180